Wypiski z historii Zaspy

Zaspa to niezwykła dzielnica!

   Dawne tereny dzisiejszej dzielnicy to duży obszar od Martwej Wisły aż po Oliwę. Obejmował on tereny dzisiejszych dzielnic Letniewo, Zaspa-Młyniec, Zaspa-Rozstaje i Przymorze Wielkie. Sama nazwa wzięła się od jeziora Zaspa. Intensywny rozwój dawnej wsi porośniętej sosnowym lasem zaczął się jakieś 200 lat temu. Większość osiedla stoi na dawnych terenach lotniska. Zaspa w XIX wieku była poligonem wojskowym oraz strzelnicą. W 1914 roku tereny włączono do Gdańska (dato-mapka). Istniało tu już wówczas lotnisko wojskowe w 1922 roku przekształcone w cywilne. Na obrzeżach dzielnicy (ul. Chrobrego) isniał wówczas cmentarz dla biedoty. W latach 1939-42 chowano na nim zmarłych z obozu Stuthoff. Po wojnie cmentarz uporządkowano oraz przekształcono w Cmentarz Ofiar Hitleryzmu. Spoczywają tu m.in. Pocztowcy Polscy rozstrzelani  5 X 1939 na Zaspie. Ich szczątki odnaleziono dopiero w sierpniu 1991 roku.

    Po II wojnie światowej w latach 1946-48 odbudowano lotnisko i służyło ono gdańszczanom i okolicy aż do 1974 roku. Dopiero wtedy lotnisko przeniesiono do Rębiechowa a Zaspa mogła z pasa startowego przemienić się w osiedle mieszkaniowe. Przystanek SKM adekwatnie do sytuacji zmienił nazwę z Gdańsk-Lotnisko na Gdańsk-Zaspa.

    Pierwsze bloki Zaspy powstały przy ulicy Pilotów 20 w 1974 roku. W latach 1976-77 powstały bloki przy ulicy Startowej. Nazwy ulic nawiązują do tradycji tego miejsca, związane są z lotnictwem. Mamy więc ulice:

- Pilotów, 

- Startową, 

- Dywizjonu 303,

- Stanisława Skarżyńskiego (pierwszego Polaka który przeleciał Atlantyk, zm. 1942), 

- Franciszka Hynka (pilot balonowy, zm. w katastrofie balonowej w 1958)

- Zbigniewa Burzyńskiego (pilot, konstruktor balonów, zm. 1971)

- Jana Nagórskiego (pilot, akrobata, pilot polarny, zm. 1976)

- Jerzego Bajana (pilot myśliwski i sportowy, zm. 1967)

- Żwirki i Wigury

- Stefana Drzewieckiego (pionier żegługi podwodnej i lotnictwa, zm. 1938)

- Braci Majewskich

- Janusza Meissnera (pilot, kapitan, zm. 1978)

    Osią osiedla są ulice Rzeczpospolitej (dawna Rokossowskiego) oraz Jana Pawła II (dawny pas startowy). Sam układ wielkich bloków jest nietypowy. Budynki umiejscowiono tak, że z góry przypominają wielki plaster miodu:

                

No prawie jak plaster miodu.

    Dzięki takiemu umiejscowieniu bloków sąsiedzi nie są zmuszeni do oglądania okien sąsiadów z naprzeciwka. Jednocześnie wewnątrz dzielnicy powstała duża przestrzeń na szkoły, zieleńce, górki dla dzieci i place zabaw.

       W 1977 roku na Zaspę dotarł tramwaj. W 1979 roku powstała parafia Opatrzności Bożej a w 1984 św. Kazimierza. W czerwcu 1987 roku Jan Paweł II odprawił tu mszę przy charakterystycznym ołtarzu w kształcie łodzi piotrowej ("chcę mówić o was, czyli o nas i za was, czyli w naszym imieniu"). W tym miejscu dzisiaj istanieje duży park jego imienia. W 1991 roku Zaspę podzielono na 4 spółdzielnie (m.in. Młyniec i Rozstaje).  W 1992 roku pochowano na cmentarzu szczątki odnalezionych tu pocztowców. Wówczas też zaczęto tzw zagęszczanie. Do 1995 roku powstały bloki przy ul. Skarżyńskiego.

    Od 1997 roku na Zaspie realizuje się projekt Elwiry Twardowskiej by z szarego blokowiska stworzyć największą galerię murali w Polsce. W latach 1997-99 i od 2008 powstają murale, czyli wielkie dzieła malarstwa ściennego. Nie są to znane z PRL-u reklamy PKO i hasła sławiące współzawodnictwo pracy, lecz współczesne dzieła sztuki.

Hasła festiwali:
2009 - upamiętniano wówczas rocznice (wybuchu wojny, okrągłego stołu, pierwszego rockandrollowego koncertu, śmierci Witkacego)
2010 - „Wolność w czasach kryzysu”
2011 - "Miłość jest pokusą"
2012 - "Czy wszystko jest na sprzedaż?"

2013 - "Skąd przyszliśmy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”

Poniżej murale w widoku trójwymiarowym (Google StreetView/ Widok Ulicy):

Mural z Lechem Wałęsą:      http://g.co/maps/f5ghr

Machina Wojenna: http://g.co/maps/4ph55
Kod binarny Witkacego: http://g.co/maps/bkys4
Smok z gitarą: http://g.co/maps/n4pv4
Budowa jednostki i Dywizjon 303: http://g.co/maps/s7sz3
Konkwista: http://g.co/maps/v246j
Robocop: http://g.co/maps/qrs9p