Czy Trójmiasto leży na Kaszubach?

 Trójmiasto jest związane z Kaszubami. Ale czy leży na Kaszubach? I tak, i nie.

Zależy jak rozumiemy Kaszuby. Czy kulturowo, czy przyrodniczo, czy geograficznie? Język kaszubski bardzo trudno usłyszeć na trójmiejskiej ulicy. Powiedziałbym, że to nawet niemożliwe. No może poza potocznym potakiwaniem: Jo!. Język ten można usłyszeć na kaszubskich wsiach w okolicy Kościerzyny i Kartuz. Zresztą kiedyś taką kaszubską wsią była Gdynia, ale olbrzymi napływ ludności przed wojną zatarł całkowicie kaszubski charakter Gdyni. 

Mapka ze strony Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

Jak wynika z powyższej mapki, do kaszubskości przyznają się głównie mieszkańcy powiatu kartuskiego. W gminach zaznaczonych żółtych kolorem minimum 20% mieszkańców deklarowało używanie języka kaszubskiego. Dane pochodzą ze spisu powszechnego GUS z 2011 roku.

Gdańsk od 2011 do 2016 roku był otoczony znakami "Gduńsk - stolëca Kaszëb witô". Wzbudził on wiele kontrowersji.  W Gdańsku znajduje się główna siedziba Zrzeszczenia Kaszubsko-Pomorskiego, Gdańsk jest też ośrodkiem naukowym kaszubskości. Na Uniwersytecie są prowadzone badania nad językiem, historią i kulturą Kaszub. Jeśli chodzi o sformułowanie o Gdańsku jako stolicy Kaszub, to jest to echo pierwszych lat XX wieku, kiedy to Polacy szukali tożsamości w coraz bardziej niemieckim Gdańsku. Odwoływali się wówczas do odległej przeszłości, do czasów książąt pomorskich. Odwoływali się również do okolic miasta, gdzie zachował się jeszcze polski charakter okolic. W ten sposób na coraz bardziej zintegrowany z Rzeszą Gdańsk próbowano przelać polskość Kaszub (1).

W 2016 roku prezydent miasta Gdańska poszedł na kompromis i w pewnym sensie zrezygnował ze stołeczności. Od 2016 roku na rogatkach miasta pojawiły się tablice z napisem: "Gdańsk - historyczna stolica Kaszub".

 

Obecnie do kaszubskości przyznaje się 7084 gdańszczan (1,5%), 582 sopocian (1,5%) i 8641 gdynian (3,5%). Dane te pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 roku. Wliczono do tych danych również osoby, które podały się za Kaszubów w pierwszej lub w drugiej deklaracji. Dla porównania w powiecie bytowskim kaszubskość deklaruje 19,1% mieszkańców, chojnickim - 11,1%, gdańskim (czyli okolice Pruszcza Gdańskiego) zaledwie 2,0%, kartuskim 57,8%, kościerskim 40,1 %, lęborskim 6,7%, puckim 37,1%, słupskim 0,6%, wejherowskim 25,6%. W sumie w 2011 roku za Kaszubów uznawało się 108 tysięcy mieszkańców z czego aż 107 mieszkało w województwie pomorskim.

Jeśli chodzi o położenie geograficzne to część Trójmiasta leży w 4 mezoregionach i jeden z  nich ma w nazwie "Kaszuby". Tym mezoregionem jest Pojezierze Kaszubskie. Swoim zasięgiem obejmuje ono teren na którym znajdują się m.in. miasta Sierakowice, Kartuzy, Kościerzyna, Żukowo i Kolbudy. Dokładną mapkę 4 trójmiejskich mezoregionów prezentuję poniżej:

Pojezierze Kaszubskie oznaczono zielonym kolorem, Mierzeję Wiślaną żółtym, Pradolinę Redy-Łeby czerwonym a Żuławy Wiślane na niebiesko. Podział ten (regionalizacja przyrodniczo-leśna) zamieszczono na stronach Lasów Państwowych (polecam!) (2). Jest to najdokładniejszy podział jaki udało mi się znaleźć.

Dla porównania zamieszczam również podział wg. Szukalskiego:

Podział wg. Szukalskiego.

Nazwy Pojezierze Kaszubskie i Wysoczyzna Gdańska stosuje się zamiennie, również Pradolina Kaszubska oraz Pradolina Redy-Łeby. Jak widać, te dwa podziały różnią się nieco od siebie. Dość powiedzieć, że wg pierwszego mieszkam na Żuławach, a wg drugiego na Wysoczyźnie Gdańskiej. W innym mezoregionie leży też sopocka plaża.

Bibliografia:
(1) - Peter Oliver Loew, Gdańsk i jego przeszłość, s. 122 i 166.
(2) - http://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/o-portalu-pl-PL , dostęp 21.02.2014
(3) -Wybrane tablice dotyczące przynależności narodowo-etnicznej, języka i wyznania - NSP 2011, link, dostęp 2014-05-12